Gistermiddag was ik op een korte persbijeenkomst waar door Hoofdbedrijfsschap Detailhandel het resultaat werd gepresenteerd van een onderzoek van M&I Partners. Dat ging over de manier waarop voor de detailhandel de overgang op de euro en met name de upgrading van betaalterminals was verlopen. De toonzetting van zowel rapport als presentatie was vrij constructief. Er werd niet getracht een hoofdschuldige te vinden, maar met feitelijke informatie meer inzicht verschaft in het proces van de euro-upgrade. Een belangrijke conclusie is dat sprake is van een behoorlijk mistige feitelijke gang van zaken; zowel destijds bij de invoering en overgang van de euro; als op dit moment. Al met al heeft het HBD daarmee de indruk dat er met de bestede 65 miljoen euro eigenlijk iets teveel betaald is c.q. betaald is voor wat niet door detailhandel gewenst werd.
Saillante elementen uit het rapport en de presentatie door Jaap Akkermans zijn:
- de detailhandel heeft 65 miljoen euro besteed aan euro-upgrades. Technisch is dat proces prima verlopen, er zat echter behoorlijk wat extra functionaliteit verstopt in die upgrades, die strikt genomen niet voor rekening van detailhandel zouden hebben hoeven te komen (met name de beveiligingsverbeteringen); de upgrade's zijn echter gepresenteerd als euro-upgrade,
- Interpay gaf aan dat detaillisten het best het advies van de thuisbankier konden volgen m.b.t. nieuwe terminals. Deze adviezen bleken echter niet altijd de juiste adviezen te zijn; dat sprake was van een vrije keuze van terminals en waarop dan gelet zou moeten worden is onvoldoende duidelijk gemaakt aan winkeliers,
- de invoering van de euro was voor een aantal terminal leveranciers reden om uit de markt te stappen; het gevolg was dat slechts een klein aantal spelers aan de slag is gegaan met de specificaties voor euro-proof terminals;
- de invoering van de euro was voor Eurocard/Mastercard aanleiding om de eigen host uit te faseren en de Nederlandse autorisaties ook via Interpay te gaan laten lopen; netto effect is dat functionaliteit voor credit-card transacties verloren is gegaan,
- de chip-only betaalterminals zijn vrijwel allemaal uitgefaseerd en vervangen door combi-terminals (pin-chip); een pin-only terminal is niet meer beschikbaar (de winkelier krijgt dan pin/chip terminal waar chipgedeelte is gedeactiveerd).
Het totaalbeeld zoals dat bij mij ontstaat naar aanleiding van het rapport is:
1-dat de heftige strijd rond Chipper en Chipknip de banken er in 1996/1997 toe heeft gebracht om met name de aandacht te richten op het winnen van de markt voor chipterminals en niet op de lange termijn,
2-dat de meest cruciale beslissing betrekking heeft gehad op de knip in functionaliteiten van terminalspecificaties. De keuze welke functionaliteit op welke datum of met welke release ingevoerd zou moeten worden (millenium, euro, triple-DES, voxmix, ITA) is nooit onderwerp van open discussie geweest, doch eenzijdig door banken en Interpay is vastgesteld. Waar het de banken uitkwam kreeg de detailhandel het millenium en een chip-terminal gratis; de rest is ondergebracht in euro-release (en daarvoor moest betaald worden).
3-dat op diverse markten sprake is geweest van aanbodverschraling (aantal terminalleveranciers; mogelijkheid om pin-only terminal te krijgen) c.q. strategiekeuze's (opheffen aparte autorisatie credit-cards) naar aanleiding van de millenium/euro problematiek. In feite is de keuzemogelijkheid c.q. marktwerking op deze terreinen duidelijk verminderd.
4-dat het wel eens zo zou kunnen zijn dat winkeliers niet alleen hebben moeten betalen voor extra functies in de euro-release, maar in feite via de pintarieven Beanet ook nog meebetaald hebben aan de ontwikkeling van het ITA-terminal concept (dat nu door banken zelfstandig verder vermarkt en gexploiteerd wordt).
Bezien vanuit het perspectief van de banken is het invoegen van extra functionaliteit in de euro-release best een handige zet, zeker als de afspraak is dat ieder zijn eigen kosten moet dragen. Er blijkt echter een duidelijk cultuurverschil tussen financiële wereld en detailhandel. In de detailhandel wordt in dit soort situaties gevraagd: "Mag het een onsje meer zijn?". Het rapport van HBD en M&I toont aan dat de banken, al zijn ze al vele jaren actief in de retail, zich die wijze les uit de retail-boekjes nog niet eigen gemaakt hebben. Ze waren vermoedelijk te bang dat het antwoord negatief zou luiden.